درباره پروژه باغ عدن
وقتي در ماه مارچ 2001 پروژه عدن (Eden Project) بازگشايي شد، بازديدکنندگان با سازهاي جذاب و عجيب روبهرو شدند؛ سازهاي که برگرفته از گنبدهاي ژئودوزيک و طرحهاي «باکمينستر فولر» بود. بعد از اين پروژه نام نيکلاس گريمشاو بيشتر از پيش بر سر زبانها افتاد.
در سال 1995 تيم اسميت ايده ساخت باغ بهشت را مطرح کرد. ايده اسميت ساده بود؛ خلق مکاني توريستي در سطح جهاني که بازگوکننده وابستگيهاي انسان و گياهان باشد. اسميت متوجه شد براي اينکه اين ايده به بهترين شکل اجرا شود، بايد فضايي را طراحي کند که گونههاي مختلف گياهي در آن امکان رشد داشته باشند. بهراستي که باغ بهشت برازنده لقب هشتمين عجايب جهان است و همچنين در کتاب گينس نام اين پروژه به عنوان بزرگترين گلخانه جهان نيز ثبت شده است.
در خارج از شهر سنت آستل، گودال عميقي از جنس رس با صخرههايي عظيم در اطراف آن وجود داشت که مجموعه را از بادهاي شديد محافظت ميکرد، در عين حال مشکلاتي در سايت وجود داشت که بعد از جمعبندي، مهندسين به اين نتيجه رسيدند که اين محل مناسبترين محل براي ساخت پروژه عدن است.
در ابتدا تصميم بر آن شد که دو گلخانه با ساختار فلزي و شيشهاي بسازند و سازه سقف پايانه واترلو لندن به عنوان الگو براي آنها انتخاب شد. به همين دليل از طراح پايانه واترلو يعني نيکلاس گريمشاو براي طراحي پروژه دعوت به عمل آمد.
با برگزاري جلسات متعدد، مهندسين سازه پيشنهاد گنبد ژئودوزيک را براي سازه گلخانه ارائه دادند تا زير اين فضاي باز درختان سر به فلک کشيده استوايي بهراحتي رشد کنند. در گنبدهاي ژئودوزيک، اجزا در سطوحي صاف براي ايجاد فرمي منحني به يکديگر پيوند ميخورند. يک خط ژئودوزيک کوتاهترين فاصله بين دو نقطه در سطح منحني است و باعث ايجاد طرحي براي فرم آزاد ميشود. واژه ژئودوزيک از کلمه ژئودوزي گرفته شده که دانشي است براي اندازهگيري زمين که در ابتدا کوتاهترين مسير روي سطح زمين را محاسبه ميکرد، ولي به مرور زمان در علوم ديگر مانند هندسه ريماني، هندسه متريک و نسبيت عام کاربرد وسيعتري پيدا کرد.
گنبدهاي ژئودوزيک زيرمجموعه سازههاي تنسيگريتي يا کشبستي قرار ميگيرد که باکمينستر فولر، معمار امريکايي، مخترع اين گنبدها در معماري است. حتي بعد از کشف مولکول کروي C60 که شبيه به گنبدهاي ژئودوزيک است به افتخار باکمينستر فولر نام او را بر اين مولکول گذاشتند و حتي ترکيبات اين مولکول را فولرن مينامند.
بعد از جلسات متعدد که مهندسين گنبدهاي ژئودوزيک را بهترين سازه براي ساخت گلخانهها اعلام کردند، دفتر معماري گريمشاو و همکاران با استفاده از اين نوع گنبدها گلخانهها را طراحي کردند. مشکل بعدي که بايد حل ميشد، پوشش گلخانهها بود، زيرا انحناي سازه و پوشاندن آن با شيشههاي سنگين که انعطاف کمي دارند، بسيار خطرناک به نظر ميرسيد. اين گروه، اتيل تترا فلوئور اتيلن (ETFE) را که ويژگي کششي و شفافيت مناسبي داشت، جايگزين شيشه کرد. اين ماده علاوه بر ويژگيهاي گفتهشده در مقابل نور خورشيد فرسايش نمييابد و خاصيت عايقي بهتري نسبت به شيشه و مهمتر از همه قابليت بازيافت دارد و حدود 30 سال عمر ميکند و اشعه ماوراي بنفش را که براي رشد گياهان لازم است، از خود عبور ميدهد و کوچکترين اثري بر نور خورشيد نميگذارد. اين نوع پوشش بر گنبد ژئودوزيک، چشم حشرات و لانه زنبور را يادآوري ميکند.
دو نمونه محيط داخلي وجود داشت، يکي براي گياهان نواحي مرطوب و استوايي و ديگري براي گياهان نواحي گرم و معتدل و همچنين يک باغ بيروني براي مناطق سرد و کوهستاني در نظر گرفته شده است. سازههاي دروني را که تشکيلدهنده گلخانههايي عظيم بودند، «بيوم» نامگذاري کردند.
هر گلخانه (بيوم) شامل چهار گنبد است که با کمانهاي فلزي در محل اتصال به يکديگر تقويت شدهاند. شکل ايجادشده حداکثر اندازه و استحکام را با استفاده از حداقل فولاد و همخواني با محيط متفاوت گودال رسي فراهم ميکند. اين مجموعه در جنوب گودال رسي ساخته شده است.
گلخانه اصلي با مساحت 9/3 هکتار و ارتفاع 55 متر مربوط به پوشش گياهي مناطق مرطوب و استوايي است که درختاني مثل موز، قهوه و بامبوهاي غولآسا را در آن پرورش ميدهند. گلخانه کوچکتر با مساحت 6/1 هکتار و ارتفاع 35 متر مربوط به آب و هواي مديترانهاي است که گياهاني مانند انگور و زيتون را در خود جاي داده است. همچنين آبشارهاي مصنوعي، درياچه و مراکز تحقيقاتي و بانکهاي گياهي از ديگر قسمتهاي اين مجموعه است. درختان و گياهان از باغها و قلمستانهاي سرتاسر جهان آورده ميشوند، ولي قبل از ورود به گلخانه اصلي در محيطي قرنطينه ميشوند که ابتدا تحقيقات لازم انجام شود و مانع از ورود آفات به گلخانه شوند.
هواي داخل گلخانهها با کامپيوتر کنترل ميشود. اين نرم افزار، بازشوها را در بالا و پايين گنبدها کنترل ميکند و هواي مناسب را براي پخش تامين ميکند.
موسسه پروژه عدن اعلام کرده که اين پروژه همچنان ادامه دارد و مرحله پيش رو، ساخت گلخانه براي مناطق گرم و خشک است. هدف از ساخت اين مجموعه بسيار زيبا، نهتنها تحقيقات بلکه بازديد عموم و آموزش کودکان و والدين براي رفتار صحيح با گياهان و طبيعت است.
منبع: مجله دانش بنیان
ارسال به دوستان